Gebit

Voorkomen is beter dan genezen, maar helaas heeft maar liefst gemiddeld 80% van de honden en katten van 3 jaar en ouder gebitsproblemen.
 

Als tandplaque blijft zitten en niet op tijd wordt weggepoetst, veranderd het tandplaque in tandsteen. Tandsteen is een harde structuur wat zich over de tanden vastzet. Hoe langer er wordt gewacht met behandelen hoe meer het tandsteen zich vermeerderd.
Tandsteen kan ervoor zorgen dat het tandvlees gaat ontsteken, omhoog gaat trekken met als gevolg dat de tanden los gaan zitten. Ook zien we regelmatig dat zich tussen het tandsteen en tandvlees haren en andere viezigheden verzamelen. Dit zorgt samen met de ontsteking voor een vieze geur.

  • Hoe ziet een gezond gebit eruit?
  • Wat kunt u doen als het gebit al vies is?
  • Hoe kunt u het gebit gezond houden?
  • Wat kan er gebeuren als een vies gebit niet behandeld wordt?
  • Gebit konijn
  • Gebit cavia

Hoe ziet een gezond gebit eruit?

Voorkomen is beter dan genezen, maar helaas heeft maar liefst gemiddeld 80% van de honden en katten van drie jaar en ouder gebitsproblemen.

Net zoals bij de mens starten honden, katten en konijnen met een melkgebit. Wanneer deze worden gewisseld is afhankelijk van de soort, bij konijnen wordt het melkgebit soms vóór de geboorte tot 5 weken na de geboorte gewisseld. Honden en katten hebben geen tanden bij de geboorte, de hond krijgt het melkgebit tussen de drie tot 12 weken oud en bij de kat is dat tussen de twee en zes weken oud. Het wisselen gebeurt wanneer de dieren in de puberteit komen, ongeveer tussen de drie tot zeven maanden oud.

Het kan wel eens voorkomen dat uw hond of kat dubbele tandjes krijgt. Dat betekent dat sommige tanden van het melkgebit blijven staan ondanks het wisselen.


Dubbele hoekta​nden

Hoeveel soorten tanden een dier heeft wordt met de “tandformule” aangegeven. Op onderstaande plaatjes kunt u de benamingen zien.



Tandformule hond


Tandformule kat


Tandformules knaagdier en haasachtigen

Een gezond gebit heeft roze tandvlees, is niet teruggetrokken en is vrij van tandplaque en tandsteen. Daarnaast ruikt het gebit normaal.


Gezond gebit hond


Gezond gebit kat


Gezond gebit konijn

Een vies gebit kan voor vervelende problemen zorgen als dit niet wordt aangepakt (welke dit zijn kunt u in week vier lezen). Op foto 1 ziet u een gebit met een rode rand en tandsteen, als het gebit in dit stadium niet behandeld wordt zal het vlot verergeren naar de tweede foto. Zodra het gebit is schoongemaakt kan het zijn dat de ernst duidelijk zichtbaar blijft zoals op foto 3 te zien is, het tandvlees is teruggetrokken waardoor de tandwortels blootliggen.

Het gebit van een konijn groeit zijn hele leven door, hierdoor is het heel belangrijk dat de tanden goed staan zodat deze door de knagende beweging worden afgesleten. Zoals op onderstaande foto’s is te zien staan deze tanden niet goed op elkaar waardoor ze scheef gaan groeien.


Slecht gebit hond


Gebit kat: voor en na behandeling


Slecht gebit konijn

Wat kunt u doen als het gebit al vies is?

Eigenlijk is hier maar één antwoord op..  Wanneer het gebit al vies is, kan dit niet meer worden opgelost zonder een uitgebreide gebits-behandeling onder sedatie.

Wanneer is het gebit dan vies?

Als tandplaque blijft zitten en niet wordt weggepoetst door de eigenaar, wordt het tandplaque tandsteen. Tandsteen is een harde structuur wat over de tanden gaat zitten. Hoe langer er wordt gewacht met behandelen hoe meer het tandsteen zich vermeerderd.
Het kan er zelfs voor zorgen dat het tandvlees gaat ontsteken, omhoog gaat trekken met als gevolg dat er tanden los gaan zitten. Ook zien we regelmatig dat er zich tussen het tandsteen en tandvlees haren en andere viezigheden verzamelen. Dit zorgt samen met de ontsteking voor een vieze geur.

Hoe gaat een gebits-reiniging in zijn werk?

Wanneer het gebit uitgebreid gereinigd moet worden, gebeurd dit onder narcose. Uw huisdier verblijft dan een dagje bij ons op de praktijk en mag weer opgehaald worden wanneer hij of zij goed is uitgeslapen.

Tijdens de behandeling worden indien nodig elementen getrokken en wordt tandsteen en tandplaque verwijderd met een professioneel tril-apparaat.
Het tandsteen en tandplaque wordt als het ware losgetrild van de tanden zonder schade aan te richten aan het tand-glazuur.

Tijdens de behandeling is uw huisdier onder volledige narcose en zal dus niets merken van de behandeling. Voordat uw huisdier wakker wordt, krijgt het indien nodig injecties antibiotica en pijnstiller, zo wordt uw huisdier pijnloos wakker.

Na de behandeling wordt u gebeld om een tijd af te spreken voor het ophalen. Tijdens het ophalen krijgt u van de paraveterinair een uitgebreide uitleg over de nazorg en tips om het gebit na de behandeling voor lange tijd gezond te houden!

Op onderstaand filmpje ziet u hoe een gebits-reiniging onder sedatie in zijn werk gaat. Het gebit van deze hond was zeer slecht.

  • Ontstoken, teruggetrokken tandvlees
  • Losse elementen welke verwijderd moesten worden
  • Veel tandsteen aan de buiten- en binnenkant van de elementen

Hoe kunt u het gebit gezond houden?

U kunt het gebit van uw hond of kat het beste schoonhouden door deze te poetsen. Er zijn verschillende producten op de markt die de gezondheid van het gebit kunnen ondersteunen, maar dit dient vooral ter ondersteuning bovenop het poetsen.

Bij ons in de kliniek zijn diverse producten te koop, deze hoeft u niet allemaal te gebruiken. Kijk voornamelijk welke voor u praktisch zijn.

  • Zo is er de tandpasta te koop die u kunt gebruiken bij het tandenpoetsen, gebruikt nooit tandpasta voor mensen, deze bevatten bestandsdelen zoals xylitol dat giftig is voor onze huisdieren. Daarbij vinden ze de smaak vaak erg vies, daarom is bij de tandpasta van Orozyme een lekker smaakje toegevoegd.
  • U kunt gebruikmaken van de Orozyme Bucco fresh, dit is een poeder op basis van zeewier. Dit zorgt ervoor dat de enzymen die de tandplaque veroorzaken kapot worden gemaakt waardoor de tandplaque niet tot tandsteen kan worden gevormd. Er bestaan ook brokjes om als tussendoortje te geven en kauwstaven, deze hebben dezelfde werking.

Naast de bovenstaande producten is het belangrijkste om het gebit van uw dier te poetsen. Het is belangrijk om deze eerst rustig aan de handeling te laten wennen, dus wanneer uw huisdier rustig bij u ligt kunt u voorzichtig over de lippen wrijven. Als dat goed gaat kunt u af en toe eens met uw vinger onder de lip.

Nadat uw huisdier bovenstaande stapjes gewend is kunt u gebruik gaan maken van een opzet stukje, katoenen doek of een tandenborstel. Kijk opnieuw wat u het prettigste vind werken en beloon uw dier rijkelijk als het poetsen goed is gegaan. Beter een paar korte sessies die prettig verlopen dan één lange sessie die vervelend wordt ervaren.

Op de foto hieronder ziet u welke gebieden het belangrijkste zijn om te poetsen.

Konijnen

Bij konijnen is het belangrijk dat zij voeding krijgen waarbij ze een malende beweging moeten maken. Dit doen ze alleen bij hooi en gras. De tanden groeien bij konijnen hun hele leven door en door een malende beweging te maken slijten de tanden zodat ze niet te lang worden. Soms kunnen de tanden scheef staan waardoor ze niet goed afslijten, dit kan komen door een trauma of omdat het konijn van nature de tanden scheef heeft staan. In bovenstaand filmpje kunt u zien dat de kiezen bij een konijn te lang zijn, deze worden met een apparaat kort gemaakt zodat het dier weer goed kan eten.

Wat kan er gebeuren als een vies gebit niet behandeld wordt?

Zonder gebitsverzorging zal tandplaque en tandsteen zich ophopen met tandvleesontsteking en paradontale aandoeningen als gevolg.
Bacteriën die worden geassocieerd met gebitsaandoeningen zijn verantwoordelijk voor slechte adem en verspreiden zich via de bloedbaan naar de hartkleppen en de nieren. Dit vergroot het risico van ernstige aandoeningen aan deze essentiële organen.

Wanneer tandsteen niet wordt verwijderd zal het tandvlees gaan ontsteken en omhoog gaan trekken. Het gevolg hiervan is dat de elementen los gaan zitten en niet meer te redden zijn, de elementen moeten getrokken worden.

Konijnen en cavia’s:

Wanneer een konijn of cavia last heeft van zijn gebit komt dit meestal door:

  • Trauma; wanneer de tand door trauma verloren gaat kan de tand na verloop van tijd weer terug groeien. Echter deze kan dan verkeerd groeien waardoor een afwijkende stand ontstaat. Soms groeit de tand helemaal niet meer terug. De tegenoverliggende snijtand slijt dan niet af en zal door blijven groeien.
  • Fracturen van de kaak waardoor de positie van de snijtanden veranderd is.
  • Afwijkend knaaggedrag, zorgt ervoor dat de kiezen en tanden scheef afslijten.
  • Genetisch. Er komt een genetische afwijking voor bij het konijn waarbij de bovenkaak te kort is. Hierdoor lijkt het alsof de onderkaak te lang is. Op de leeftijd van 8-10 weken zien we meestal de eerste problemen ontstaan.

Bij een afwijkende stand van de snijtanden zullen meestal de bovenste snijtanden naar binnen gaan groeien tot in de mondholte. Lippen, tong en gehemelte kunnen beschadigd raken en gaan ontsteken. De onderste snijtanden gaan meestal uit de bek groeien of kunnen de bovenlip raken.
Doordat de bek niet goed kan sluiten zullen ook de kiezen niet goed afslijten op elkaar waardoor hier haken kunnen ontstaan. Deze kunnen de wang en de tong beschadigen.

Het diertje zal niet meer goed kunnen en/of durven eten door de pijn of de afwijkende stand. Het maagdarmstelsel komt stil te liggen door geen of te weinig voeding. Dit is bij een konijn of cavia zeer gevaarlijk omdat door het stilliggen van het maagdarmstelsel gasvorming kan ontstaan met ernstige buikpijn en afknellen van organen tot gevolg.

 

Gebit konijn

Gebitsproblemen bij konijnen komen zeer veel voor.  Het kan veel last veroorzaken en we komen er vaak pas achter als het konijn reeds klachten vertoont. Een behandeling door de dierenarts is dan meestal noodzakelijk. Door problemen aan het gebit gaat een konijn vaak minder eten en stopt soms helemaal met eten. In dit geval moet er snel ingegrepen worden. Een konijn dat niet eet is namelijk een spoedgeval, omdat er snel erge klachten van het maagdarmstelsel op kunnen treden met zelfs dodelijke afloop.

Het konijnengebit

Een konijn heeft vier snijtanden. Deze kunnen we makkelijk zien en  beoordelen. Als er een aandoening van de snijtanden aanwezig is, kunnen we dit snel vaststellen. Een konijn heeft echter ook nog vier rijen met kiezen. De kiezen zijn moeilijker te zien.  Met een lichtbron met vergroting kunnen we in de mond kijken. Het is meestal niet mogelijk om alle kiezen goed te beoordelen, daar is vaak een roesje voor nodig. Het konijn heeft naast de kiezen en snijtanden nog twee tanden: de stifttanden. Dit zijn twee kleine tanden die achter de bovenste snijtanden groeien. Dit is het grootste verschil tussen de diersoortgroep “knaagdieren”, welke geen stifttanden hebben, en de konijnachtigen.

Hoe weet ik of mijn konijn last heeft van gebitsproblemen?

Konijnen kunnen verschillende symptomen hebben als ze haken krijgen aan de kiezen of olifantstanden krijgen.

Symptomen kunnen zijn:

  • Moeite met eten en kauwen: het konijn probeert te eten, want de eetlust is goed. Maar het kauwen lukt niet goed en er vallen stukjes voeding uit de bek. We zien dat er een voorkeur voor zachte voeding ontstaat zoals fruit.
  • Speekselen, waardoor de haren bij de kin nat en plakkerig kunnen worden, soms wordt de kin kaal en rood.
  • Vermageren.
  • Verdikkingen aan de onderkaak.
  • Chronische oogontsteking en/ of uitvloei uit de neus.
  • Dunnere ontlasting of verstopping.
  • Trommelzucht ofwel tympanie. Bij trommelzucht is er sprake van overmatig gas in het maagdarmstelsel. 

Hoe ontstaan gebitsproblemen bij het konijn?

Bij konijnen blijven de tanden en kiezen het hele leven doorgroeien, en dit met 2 mm per week. Door slijtage blijven de tanden en kiezen kort. Als deze afslijting niet goed gebeurt ontstaan er problemen. Oorzaken van onvoldoende of verkeerde slijtage:

  • Erfelijke problemen: bijvoorbeeld een te korte bovenkaak, een verkeerde sluiting van de kaken of het ontbreken van de stifttanden.
  • Verkeerde voeding: te weinig slijtage, calciumtekort.
  • Trauma met bijvoorbeeld een afgebroken tand of een botbreuk van de kaak.

Deze problemen kunnen samen voorkomen, zoals een erfelijke aanleg en een verkeerde voeding. Indien de slijtage niet goed verloopt kunnen er onder andere volgende problemen ontstaan:

  • Olifantstanden: doorgroeiende snijtanden.
  • Haken op de kiezen door ongelijkmatige slijtage.
  • Knobbelige kiezen, die los kunnen zitten of ontstekingen aan de wortel hebben.
  • Abcessen.

Hoe worden gebitsproblemen bij het konijn behandeld?

gebitsproblemen konijn behandelen

Snijtanden:
Te lange snijtanden worden geslepen, dit kan zonder narcose en is snel gebeurd. Bij terugkerende problemen kunnen de snijtanden ook getrokken worden, dit gebeurt wel onder algehele narcose.

Kiezen:
Voor een goede diagnose is meestal narcose nodig en dan wordt het gebit direct behandeld. Haken worden verwijderd, kiezen worden indien nodig ingekort en bijgeveild. De kiezen van konijnen hebben lange wortels, deze kunnen we zo niet zien. Om de wortels te beoordelen moeten röntgenfoto’s gemaakt worden.

Abces:
Door een afgebroken tand of ontstekingen aan de wortel van de kies kan een abces ontstaan, ook dan wordt met röntgenfoto’s de oorzaak van het abces opgespoord. Een abces wordt het beste chirurgisch verwijderd. Als alternatief (indien dit niet mogelijk is) kan het abces geopend worden en eventueel opgevuld worden met antibiotica.

Kan ik gebitsproblemen bij mijn konijn voorkomen?

Voeding vormt het belangrijkste onderdeel van de preventie.

  • Hooi: Voor het correct afslijten van de tanden en kiezen is hooi heel belangrijk! Geef geen knaagsteen of liksteen, hierdoor kan uw konijn makkelijker blaasgruis ontwikkelen. Daarnaast zorgen de vezels in hooi voor een goede werking van het maagdarmstelsel. Verder is het eten van vers gras, takken en groene bladeren ook zeer goed voor het slijten van de kiezen en tanden.
  • Biks of brokjes: het meest geschikte krachtvoer zijn brokjes die er allemaal hetzelfde uitzien. Dit lijkt saai, maar deze brokjes bevatten veel vezels en uw konijn kan zo niet selectief gaan eten. Het voer dat wij aanraden is Science Select. Bij gemengde voeding eet het konijn alleen de lekkere dingen eruit en blijven andere brokjes liggen, zo kunnen er tekorten ontstaan, zoals bijvoorbeeld een tekort aan calcium. Geef niet teveel krachtvoer, want dan eet het konijn minder hooi en is er risico op het ontwikkelen van overgewicht.
  • Laat uw konijn regelmatig, op een veilige plek, buiten lopen. Zonlicht zorgt voor de aanmaak van vitamine D, dit draagt bij aan de sterkte van de kaakbotten, kiezen en tanden.

Gebit cavia

De cavia is een nestvlieder. Bij de geboorte is dus eigenlijk alles al aanwezig. Als de cavia geboren wordt is zijn volwassen gebit al aanwezig. De cavia kan dan ook gelijk beginnen met eten.

Het heeft vier snijtanden en 16 kiezen welke gedurende het hele leven doorgroeien.

Wanneer groei en slijtage niet in evenwicht zijn zullen problemen ontstaan. Er zullen haken op de kiezen ontstaan welke een brug over de tong zal vormen, dit bemoeilijkt het eten en de cavia zal stoppen met eten.

De snijtanden groeien wel 6-8 cm per jaar. Het is dus heel belangrijk dat de tanden goed op elkaar afslijten. De cavia knaagt om zijn snijtanden kort, scherp en beitelvormig te houden.

Voedingsadvies:

  • Hooi: onbeperkt
  • Caviavoer: 10 - 15 gram per dag 2x daags
  • Groente
  • Vitamine C (uit voer + 1 tablet van 50 mg per cavia per dag). Erg belangrijk!

Voeding speelt een belangrijke rol voor een goed gebit. Een cavia moet veel hooi eten zodat de kiezen goed op elkaar afslijten tijdens het vermalen. Ook vitamine C speelt een grote rol. Indien er geen of te weinig vitamine C binnen opgenomen wordt dan zullen er binnen 10 dagen al problemen ontstaan, zoals bloedingen in gewrichten en spieren, het diertje krijgt dan pijnlijke knieën en elleboog gewrichten, maar ook pijnlijke kaakgewrichten, hierdoor wil de cavia niet meer eten. 

Wat zijn de symptomen van een cavia met een gebitsprobleem:

  • Wel willen eten maar niet kunnen eten. De cavia komt wel naar de etensbak maar gaat daarna niet eten.
  • Maagdarmstoornissen zoals diarree of juist obstipatie.
  • Tandenknarsen: kan een pijnuiting zijn.
  • Slechte vacht.
  • Algeheel ziek zijn.
  • Veel speekselen, natte kin.
  • Vermageren, dus weeg elke week uw cavia!

LET OP: andere oorzaken van niet eten zijn:

  • Blaasproblemen, cysteuze ovaria, baarmoederproblemen, diarree, melkkliertumoren. Deze ziektes kunnen aanleiding geven tot gebitsafwijkingen, doordat de cavia minder goed gaat eten en daardoor slijten de tanden niet goed.
  • Abcessen: ontstekingen van de kieswortels waardoor abcessen kunnen ontstaan.
Terug naar Preventie